Wederdopers familie van Broeckhuijsen.

Wederdopers een woord waarvan ik heel lang geleden op school wel eens van gehoord hebt. Maar  nooit verder aandacht aan had geschonken. Totdat ik de aansluiting van de van Broeckhuijsen in mijn genealogie ging uitzoeken. 

Kenmerken van de wederdoperij : Hun voornaamste in het oog springende kenmerk is de volwassendoop. Omdat iedereen al als kind was gedoopt betekende het voorbehouden van de doop aan volwassenen dat men opnieuw gedoopt moest worden en daarom worden zij wederdopers of anabaptisten genoemd. Deze termen worden vooral gebruikt voor de revolutionaire fase van de doperse beweging. Haar hoogtepunt was rond 1535 met het “duizendjarig rijk” van Jan Matthysz (1500 – 1534) en Jan van Leiden in Münster (1535).

Daarna kwam de doperse beweging onder leiding van Menno Simons in rustiger vaarwater. Zijn volgelingen werden mennonieten genoemd. Daartoe behoren vandaag zowel de progressieve doops-gezinden in Nederland als ook de conservatieve Amish in de VS.

Dat je moest vluchten als wederdoper kan ik wel begrijpen vooral na het lezen van de verschrikkingen in de stad Munster, waar drie mannen in ijzeren kooien aan de kerktoren werden gehangen. Ik zou hard rennend een veilige plek voor mijn gezin gaan zoeken. Of zelfs gewoon geen wederdoper worden, een stuk veiliger. Geloof was een issue in die tijd er veranderde zoveel in de geloofs wereld , dat kan je je nu niet meer voorstellen. En de mensen wilde onder het juk van de gevestigde orde vandaan dus ja..wat doe je dan? Hoe graag ik ook eens terug zou gaan in de tijd om alles met eigen ogen te zien, er zijn van die dingen waar je dan het liefst omheen zou lopen. Maar de mensen in die tijd moesten het gewoon ondergaan. Man wat een barbaarse gewoonte hield men er toch op na in de middeleeuwen. Maar ook in de recente geschiedenis kom je jammer maar waar, nog steeds van die barbaarse dingen tegen. Dus veel geleerd hebben “mensen” er niet van.

De drie ijzeren 'kooien' aan de toren van de Lambertikerk zijn eigenlijk ijzeren manden die bedoeld waren om de stoffelijke resten van Jan van Leiden, de aanvoerder van de Wederdopers, Bernd Knipperdolling en Bernd Krechting te tonen. Zij werden na langdurige folteringen op 22 januari 1536 op de Prinzipalmarkt terechtgesteld. Daarentegen werd Bernd Rothmann, de vooraanstaande hervormer en Wederdoper theoloog van Münster, ondanks intensief speurwerk nooit gevonden. In de korven branden in de avonduren de Drie dwaallichten, als voorstelling van drie zielen of innerlijke vuren die geen rust vinden. Ze zijn in 1987 in de korven aangebracht door Lothar Baumgarten in het kader van Skulptur Projekte.

Hier mijn stamreeks:

  

De eerste van Broeckhuijsen die mijn stamreeks begint, is Jan Eeligsz. Van Broekhuijsen  , hij is geboren in Driebergen, rond 1555, hij is mennonist/wederdoper en zijn vader Eelig is afkomstig uit Westduitsland uit de omgeving van Borken, hij is uitgeweken naar Nederland vanwege vervolging om zijn geloof.

Van Peter Jans van Broeckhuijsen alleen gevonden dat hij waarschijnlijk geboren is in Driebergen rond 1590 en dat hij trouwde met Hillechien NN, en dat uit dit huwelijk zeker 2 kinderen zijn geboren.

Eén van die kinderen was Jan Peter van Broeckhuijsen , geboren/gedoopt ongeveer 1620 in Nederlangbroek, en overleden in 1690, Jan Peter trouwt in Veenendaal/Langbroek op 14 april 1644 met Barbara Joosten Sterk, geboren in Nederlangbroek ca 1625 , zij is een dochter van Joost Aalberts Steck en Grietje Willems Snack. Jan en Barbara gingen in Rijswijk in ondertrouw en wonen in 1665 in Veenendaal, alwaar hij wordt aangeslagen voor Haardstedengeld [de voorloper van de Onroerend Zaak Belasting] voor een huis Rontom de Merckt - Jan van Broeckhuijsen eygenaar en bruiker, 3 schoorstenen 6-0-0. Zij krijgen voor zover bekend drie zoons. Na het overlijden van Barbara hertrouwde Jan met Jannigje Cornelisdr.Zij overlijd in Ravenswaaij  ongeveer in 1625.

Zoon Peter van Broekhuijsen, is geboren in Driebergen omstreeks 1655, hij is mennonist/wederdoper en werd meester chirurgijn, hij overlijd in Arnhem in 1709. Trouwen doet hij in Utrecht op 26 maart 1679 en in Veenendaal in de kerk op 23 april 1679 met Antonetta van Roijwinkel (Roijenwinkel) geboren in Utrecht ca. 1559, dochter van Aert Toniss Roijwinkel en Maria Costerus.  Samen krijgen ze in ieder geval 1 kind. Antonetta overlijd in Veenendaal op 9 april 1682.

 "Peter van Broeckhuijsen j.m. van Veenendaal en Anthonetta van Roijenwinckel, j.d. van Utrecht, otr. 09-03-1679, attest te Utrecht om te trouwen. Zij kregen slechts één kind genaamd Jan

Meester Peter van Broeckhuijsen, chirurgijn in Veenendaal. Hij studeerde waarschijnlijk in Harderwijk en Utrecht alwaar hij zijn eerste vrouw leerde kennen. Hij trouwde op zondag 23 april 1679 in de NH kerk te Veenendaal.

Peter en Anthonetta vestigen zich na hun huwelijk in Veenendaal in de Bovenste Middelbuyrt aan de Rhenense Zijde. Zij krijgen slechts één zoon, Anthonetta sterft kort na de geboorte. 'Meester' Peter hertrouwdeop 23 april 1682 met chirugijnsdochter Theodora  (Dirckjen) Swelinck [achterkleindochter van de beroemde Amsterdamse componist en organist Jan Pieterszoon Sweelinck], zij werd geboren in Veenendaal in 1663 dochter van Gerrad Pietersz Sweelingh en Petronella Gerrits Volwens. met wie hij nog drie kinderen kreeg. Zij overlijd ca 1744 in Veenendaal.

 In 1683 wordt Peter aangeslagen [ook toen al naar inkomen] voor Reparatiepenningen voor een nieuw kerkdak. Volgens deze belastinglijst woont het gezin dan in de Middelbuyrt Rhenense Zijde - Meester Peter van Broeckhuijsen, aanslag 15- 0- 0. Een fors bedrag vergeleken met de andere dorpelingen. Hij was dus een welgesteld man, dankzij zijn bloeiende chirugijnspraktijk. Rond 1705 wonen zij op stand aan de "suydsijde van de Merkt" te Veenendaal. Hij overleed in 1709 in Arnhem, ongeveer 54 jaar oud.

Dat ene kind van Peter en Antonetta is: Jan van Broeckhuijsen, hij is geboren in Eederveen Sticht Veenendaal / gedoopt in Veenendaal op 1 januari 1680, bij hem staat als geloof geregistreerd: Nederlands Hervormd. Ook hij wordt meester chirurgijn. Hij trouwt in Veenendaal op 27 mei 1708 met Agnietje ( Annigje) van de Poel,zij is geboren en gedoopt in Veenendaal 14/24 februari 1686, zij is een dochter van Gerrit Paulus van de Poel en Nennetje Willems. Samen krijgen zij zeker 2 kinderen.

Jan staat vermeld in het testament van zijn grootmoeder Maria Costerus opgemaakt op 8 januari 1709. Daarin verklaart zij: "Jan van Broeckhijsen alleene te institueren in den naecte legitieme portie en dat hem daerinne sal worden geimputeert en aangerekent soodanich restant van een obligatie van vierhondert gulden als syn overleden vader Pieter met de verschene renten van dien aan haer testatrice is verschuldigt en item vijff hondert en tachtich gulden die comparante selffs in vele jaren aan hem heeft verstrect soo tot costgelden, kleding van wollen en linnen, gereetschappen tot de chirurgije en andere noodsaeckelijckheden".

Er was een meningsverschil over het zilverwerk en goud van zijn overleden moeder, dat naar zijn mening zich bij zijn twee ooms zou bevinden. Er staat verderop in het testament dat indien Jan van Broeckhuysen volkomen afstand doet van deze claim en daarvan behoorlijk acte in forma in den tijd van een maand na haar overlijden komt te passeren zonder enige reserve, hij voor een vierde staeck tot haar erfgenaam wordt geinstitueerd. Wel worden ook hierop de eerdergenoemde vorderingen in mindering gebracht (VG 1995-III, blz. 152).

Hun zoon Pieter Jansz van Broeckhuijsen, wordt geboren in Veenendaal en daar gedoopt op 27 september 1711, hij trouwt ook in Veenendaal en wl op 3  juli 1735 met Aartje Jacobs van Meerveld, zij is geboren in Veenendaal en daar gedoopt op 23 februari 1710, dochter van Theunis Jacobs van Meerveld en Marijtje Arissen. Zij krijgen samen 7 kinderen.

In het trouwboek is bijgeschreven dat ; wegens siekte van de bruijdegom de 3 geboden op één dag zijn gedaan en ook voor het bedt getrouwt"(VG 1995 blz 100)

Eén van de zeven kinderen is:  Agnietje Pietersen van Broekhuizen, geboren in Ederveen, gedoopt in  Renswoude 10 juni 1742, overleden in Veenendaal op 03 februari 1815, zij trouwt (1) Renswoude op 30 maart 1760 met Pieter Harmensen Bunt/Hitveld, geboren in Bennekom, wonend in  Ederveen, trouwt (2) in Ede op  17 april 1763 met Dirk Brinkman, weduwnaar van Emmerentje van Hoogendoorn, van Leersum, trouwt (3) in Renswoude 13 september 1776 Cornelis Melchertsz van van Langelaar/Ginkel, weduwnaar van Willemijntje Breunissen van Essen, gedoopt in  Scherpenzeel 04 januari 1728, spinner, begraven in  Renswoude op 23 augustus 1788, zoon van Melchert Teunissen van Langelaer en Hendrikje Claessen. Door haar laatste huwelijk komt zij in mijn genealogie terecht.