Weet jij wat een spoeling schuit is?

Natuurlijk had ik als Schiedamse wel eens gehoord van deze schuiten. Maar bij mijn schoonfamilie hoorde ik er nog meer van toen ik na het overlijden van mijn schoonvader in 1999, een herinnerings fotoboek ging maken. De verhalen die ik toegezonden kreeg bevatte eigenlijk steeds wel een verwijzing naar de spoelingschuit.  De meeste van mijn schoonzussen en zwagers waren wel met vader meegegaan als hij de spoeling ging vervoeren. Zo ook mijn eigen man die er wel eens iets over vertelde.

Dus ben ik in Schiedam maar eens op onderzoek gegaan naar dit fenomeen. Boekjes bekeken en gesprekken gevoerd met mijn schoonfamilie.

In Schiedam  stonden en staan veel jenever fabrieken. Niet voor niets noemt men een Schiedammer een jeneverneus. Het stonk dan ook altijd vreselijk in deze stad. De fabrieken hadden een restproduct dat bij de bereiding van moutwijn en jenever ontstaat. Het is de vloeibare massa die na de eerste distillatie in de ketel achterblijft. Dat noemen ze SPOELING. De spoeling werd, vooral in de omgeving van Schiedam en Overschie , in het verleden vaak als veevoer voor onder andere varkens en koeien verkocht. Boeren die hun vee met spoeling voerden waren bekend als spoelingboeren. Hiervan waren er vele in dorpen rond Schiedam. De spoeling werd in speciale platte, gesloten schuiten geladen (een klein type platbodem) waarmee het bij de boer werd afgeleverd.  

Als boerenknecht heeft mijn schoonvader Simon Holierhoek, met zo’n spoelingsschuit de spoeling opgehaald en naar de boeren gebracht.  Soms ging één van zijn kinderen mee, dat was voor hen een uitje. Maar je moest dan wel meewerken, door bijvoorbeeld de vaarboom bedienen. En je moest ook nog voor dag en dauw opstaan als je met je vader meewilde. Dan ging je met een lege schuit naar de spoelingfabrieken in Schiedam en dan moest je met een volgeladen, dampende (want de spoeling was warm) weer naar boer Poot in Kethel om het af te leveren. Onderweg drijfhout uit de Schie halen, vader vertelde wel welk stuk hout je met de pikhaak uit het water moest vissen. Dat hout gebruikte ze thuis dan weer, voor  de kachel, nadat het verzaagd was in handzame stukken. Tegenwoordig zie je geen spoeling schuiten meer, het ging daarna per as, in kleine tankwagens.